EVLİLİK PSİKOLOJİSİ / EVLİLİK VE ÇİFT TERAPİSİ

Evlilik  :
Kültürel, sosyal ve aile yaşantısı olarak birbirinden farklı iki bireyin , aynı evi, aynı zaman vemekanı paylaşmaya başladıkları yeni hayat dönemindeki partner ilişkilerine evlilik denir. Bugün ki anlamda kurumsal yapısı ilk defa eski Roma'da tarif bulan evlilik dünyanın en eski ve  kalıcı kurumlarından olduğu gibi, toplumsal yapımızın da en önemli temel kurumlardan biridir. Evlilik ilişkisinin temelinde karşılıklı sevgi, saygı, güven, bağlılık ve destek duyguları yatar. Bu duyguları paylaşan ama evli olmayan, birlikte yaşayan çiftlerin sorunlarının tedavisini de evlilik danışmanlığı kapsamında değerlendirmek günümüz koşullarında doğru bir yaklaşım olacaktır. Bireyde veya aile işleyişinde ya da çiftlerden birinde veya her ikisinde görülen semptomların ortaya çıkışındaki klinik açıdan önemli olan hastalıklar ile bağdaşan "eleştiriler" gibi olumsuz iletişim, "gerçek dışı beklentiler" gibi çarpık iletişim veya "küsme" gibi iletişimsizlik unsurları görülen eşler veya partnerler arasındaki bir iletişim modeli.

Evlilik Danışmanlığı :
İletişim ve  etkileşim içinde sağlanan zihinsel ve  duygusal öğrenmenin esas olduğu evlilik danışmanlığı , aslında bir çeşit, üyeleri, evli veya beraber yaşan çift olan psikolojik danışmadır. Ama kapsam, yöntemler, kuramlar ve uygulanan teknikler yönünden evlilik terapisi veya çift terapisine benzer. Ama bu iki kavram birbirinin aynısı değildir ama ayrım yapmak da çok güçtür. Her ikisi de insan davranışlarının temelde yatan nedenlerini, kişilik yapısının gelişimi ve  bozulmasıyla ilgilenir. Bu nedenle birbirini tamamlayan psikoloji uygulamalarıdır. Evlilik terapisi tıbbi bir model içinde ele alınır, duygusal içeriği fazladır, daha derin kişilik ve uyum sorunları olan özel bir grupla genellikle hastalarla ilgilenir. evlilik danışmanlığı ise akıl ve  ruh sağlığını koruyucu bir hizmet olup, duygusal içeriği daha azdır, genellikle daha güncel problemleri olan normal insanlarla ilgilenirler.

Terapistin eşlerin kendilerinden çok, eşler arasındaki ilişkiye odaklandığı evlilik danışmanlığında amaç; evlilik  içi iletişim, empati ve  uyumu artırarak evlilik ilişkisini yeniden düzenlemek, var olan ilişki sorunlarını iyileştirmek ve  bu sırada eşlerde görülen davranış bozukluklarını ortadan kaldırmaktır. Bu amaçla terapist problemi değerlendirir. İfade edilmeyen duygular, evlilik içi iletişim problemleri, empati geliştirmeye yönelik müdahaleler, kişisel ve  ailesel farkındalık vb. konularda çift ile terapist çözüm için bir plan yapar. Bu plan çerçevesinde "evliliğimiz neden kötüye gidiyor?" sorusunun yanıtı aranır. Çift var olan problemi, kendi bakış açısından ortaya koyar. Terapist, çiftin açık bir dille ve  samimi olarak duygularını ve düşüncelerini ifade ederken birbirlerinin sözünü kesmeden saygı ile dinlemelerine, birbirlerini rahatsız eden ve daha memnun edici buldukları davranışlara odaklanmalarına, "bencil" gibi karşı tarafı küçük düşürecek davranış kalıpları kullanılmamalarına, diğerine karşı incitici davranışlarda bulunmamalarına, diğerinin bakış açısını da görmelerine ve  anlamalarına, birbirlerini oldukları gibi kabul etmelerine, evlilik danışmanlığının bir "yakınma senası" olmadığı ve  eşin veya partnerin karşı tarafı eleştirme şansı bulması nedeniyle kolayca vazgeçilebilecek bir ortam olmadığı konusunda ortak bir anlaşmaya varmalarına, beklentilerini açıkça ve  net olarak ifade etmelerine yardımcı olur. Böylece terapist ve  çift birlikte yapılan plan ve  ortak amaç etrafında birleşir, ilişkide mutsuzluğa yol açan ve  rahatsız eden belirli şeylerin net bir fotoğrafını çeker. Ayrıca terapist, çifti birbirlerine ve  ilişkilerine ait algıları, yorumları, beklentileri, varsayımları ve  standartları keşfetmeye yönlendirir. Böylece yakınmalara yol açan ve  uyumu bozan davranış kalıplarının ortadan kaldırılmasına, denge ve düzen sağlanmasına çalışılır. Çünkü "uyumlu davranış" nesiller boyu devredilen genetik bir alt yapı olarak danışanlarda vardır ve  iyi bir terapist ile ortaya çıkacaktır.

Çiftin geçmişinin sistematik bir değerlendirilmesi sonucunda; şikayet ve  eleştirilerin, savunmacılık, küçümseme ve kaçınma gibi olumsuz davranışların artmasında, altta yatan nedenin çoğu kez "karşılıklı hoşlanılan aktivitelere daha az zaman ayırma davranışı" olduğu görülür. Ayrıca eşlerden birinin herhangi bir problemi belirtmesinin ardından diğerinin olumsuz bir ifadesinin ve  ardından da ilk bireyin olumsuz ifadesinin geldiği bir durum olan "problem kışkırtması olayı" sık görülen bir diğer nedendir.  "Sosyal Değiş-Tokuş Teorisi" görüşüne göre ise; sorunlu ilişkileri bulunan çiftler, olmayanlara oranla, olumsuz ve  sıkıntılı davranışları daha fazla, olumlu ve sevindirici davranışları ise daha az değiş-tokuş ederler. Ayrıca mutsuz çiftlerdeki olumsuz davranışların değiş-tokuşu karşılıklı olma eğilimindedir. Seans boyunca terapist, olumsuz değiş-tokuşlara aktif olarak müdahalede bulunarak tartışmaların alevlenmesini engeller.
Evlilik danışmanlığının avantajı, başlayan terapi programında, eşlerden birinin katılmaya isteksiz olduğu durumlarda, evlilik danışmanlığı diğer eşle yürütülebilir. Böylece bir eşle terapist arasında iletişim kanalları açık kalarak evlilik sorunlarının çözümü konusunda çifte müdahalede bulunma imkanımız olur. Ama araştırmalar göstermektedir ki, çiftin birlikte evlilik danışmanlığına devam etmesi, evlilik sorunlarının çözümünde, tek bir partnerin kişisel danışmasına göre daha etkilidir. Evlilik  danışmanlığının bir diğer avantajı da, terapistin sadece evde gerçekleşen olayları dinlemek yerine, seanslar sırasında çiftin iletişim ve etkileşimindeki bozuk yapıları gözlemleyebilmesi ve  bu bozukluklara müdahale edebilmesidir.


Evlilikler Nezaman  Tehlike Girer :
Evliliğinizde kıskançlık ve  aldatılma vb. şüphelerinizde artış varsa . evliliğinize, kendinize ve eşinize olan güveninizde azalma olduğunu hissediyorsanız, cinsel ve duygusal anlamda eşinizden uzaklaşma hissediyorsanız, cinsel ilişkinizde belirgin bir azalma varsa, sıksık tartışıyor ve  tartışmalarınız kavga ile sonuçlanıyorsa, tartışmalarınızda veya kavgalarınızda "boşanma" sözcüğünü daha sık kullanır hale geldiyseniz, ilişkinizde sevgi, saygı, güven ve  bağlılık duygularında azalma varsa, evliliğiniz size ve  eşinize mutluluk, neşe ve  canlılık vermiyor ve hatta tam tersi sizi ve eşinizi sıkıyorsa, eşiniz artık size özen göstermiyor, iltifatlarda bulunmuyor, hediyeler almıyorsa, doğum gününüzü veya evlilik yıldönümünüzü hatırlamıyorsa evliliğinizin için tehlike çanları çalıyor demektir. Sonrasında çatışmalar ve  iletişim problemleri arttıkça, eşler taraf olur, ilişkinin olumsuzlukları üzerine odaklanmaya başlarlar. Ama bu sorunları düzeltmek ve  değiştirmek elimizdedir. Yaşamın kaçınılmaz bir parçası olan değişimde önemli olan, değişimin istediğiniz yönde olmasıdır.

Cinsel Sorunların Evlilik  Sorunlarıyla İlişkisi :
Cinsel sorunların evlilik  sorunlarıyla ilişkilidir. Cinsel problemleri ile başa çıkabilmek için cinsel terapiye başvuran çiftlerin problemleri evlilikte yaşanan çatışmalardan da kaynaklanabilir ve  bazen aile içindeki diğer bireylerin fonksiyonlarından da etkilenebilir. Aynı şekilde  yaşamları için yardım isteyen çiftlerin evlilik sorunlarına ek olarak cinsel sorunları da var olabilir. Örneğin eşe karşı duyulan düşmanlık; cinsel etkinlik öncesi baskı ve  gerilim yaratılarak, cinsel etkinliği başlatmak için uygunsuz bir zaman seçilerek, fiziksel veya psikolojik açıdan kendini eşine karşı itici göstererek veya eşin cinsel isteğini geçiştirmek için bahaneler bulunarak ifade edilebilir. Görüldüğü gibi cinsel sorunlar evlilik   sorunlarının sonucu olabildiği gibi  evlilik sorunlarının nedeni de olabilir. Bu nedenle cinsel terapinin yanında terapistin evlilik danışmanlığı konusunda da bilgi ve  tecrübe sahibi olması önemlidir.

Evlilik Danışmanlığında Çözüm :
Evlilik danışmanlığında; sistematik duyarsızlaştırma, gevşeme eğitimi, atılganlık eğitimi, model gösterme, biçimlendirme, markayla ödüllendirme, taşırma, itici uyarıcılara koşulama, öz-denetim sağlama vb. davranışçı teknikler, olumsuz otomatik düşüncelerin belirlenmesi, imajinasyon tekniği, sorunları listeleme, aşağı doğru ok tekniği, sokratik sorgulama tekniği, akılcı-duygusal rol yapma tekniği, sanki farz et tekniği, inancın avantaj ve dezavantajlarını inceleme tekniği, bilişsel cetvel tekniği, aşırı uçların vurgulanması tekniği, kendini açma tekniği, ev ödevleri, problem çözme tekniği, karar verme tekniği, davranışsal deneyler tekniği, etkinlik planlama ve izleme tekniği, dikkati farklı bir uyarana odaklama tekniği, rol yapma tekniği, pasta tekniği vb. bilişsel teknikler ile eşler arasındaki iletişim ve  uzlaşma becerilerinin geliştirilmesi, iletişim eğitiminin verilmesi, çiftin yaşam repertuarlarının genişletilmesi, aktif ya da pasif kızgınlığın   giderilmesi, sınır ve  sorumlulukları netleştirilmesi, eşlerin beklentilerini açıkça ortaya koyması ve  karşılıklı anlayış temelinde uzlaşma sağlanması, eşlerin davranış repertuarlarını genişletilmesi ve  esnetilmesi, rahat tartışma ortamının sağlanması, düşünce okunması çalışması, güven kaybının giderilmesi, eşlerin rolleri hakkında çok farklı ve  gerçekçi olmayan beklentilerinin giderilmesi, güç çatışmalarının giderilmesi, davranış değişiklikleri ve  bu değişiklikleri sağlamak için birbirlerine karşı kullanacakları ödül ve  cezaları belirleme konusunda anlaşmaya varma, eşlerin kendi çatışmalarıyla daha etkin bir biçimde başa çıkmaya çalışmaları üzerinde yoğunlaşmaları, anlaşamasalar bile uzlaşabileceklerinin öğretilmesi, eşlerin birbirlerinin gereksinimlerine karşı anlayış ve duyarlık geliştirmeleri, cinsel iletişimin sağlanması, cinsel kılavuz düşüncenin geliştirilmesi, çiftin mevcut sorunu, eşlerden birinden kaynaklanan sorun olarak görmek yerine, eşler arasındaki ilişkiden kaynaklanan sorun olarak görmelerinin sağlanması, yanlış yorumlanan davranışların düzeltilmesi, eşlerin tek tek değil bir sistem olarak ele alınması vb. yardımcı teknikler kullanılmaktadır.

Evlilik yaşamında çok çeşitli sorunlar karşımıza çıkabilir. Önemli olan tüm sorunları sevgi, saygı, karşılıklı anlayış, iyi niyet ve iletişim ile çözmenin yollarını aramaktır.

Psiko Tıp
DESIGNED BY GRP © 2007
Evlilik Öncesi İletişim

Mutlu Evliliğin Sırları

Mutlu Evlilik

Evlilikte Yaratıcılık

Eşinizi ve Kendinizi Ne Kadar Tanıyorsunuz

Evlilikte Kişilik Farklılıkları

Evlilikte İletişim Sorunları

Çalışma Hayatının Evliliğe Etkileri

Eşler Arası Geçimsizlik

Aldatma

Çocuklarla İlgili Problemler

Eşin Ailesi İle Yaşanan Problemler

Boşanma Öncesi Karar Aşamasında Psikolojik Destek

Boşanma Sürecinde Psikolojik Destek

Boşanma Sonrası Psikolojik Destek

Yeniden Evlilik Kararının Alınmasında Destek

Boşanmanın Çocuk Üzerindeki Etkileri ve Yapılması Gerekenler